Vlak voor onze afspraak om te gaan eten op het strand belde je af. Je stond op het punt om terug te vliegen naar Ouarzazate. Het ging niet goed met je broer. Tijdens onze hardlooprondes rond de vijver had je je zorg al over hem uitgesproken. In al onze gesprekken vroeg je ook naar mijn thuissituatie. Je bad voor ons en zei altijd: “het komt goed”.
Een paar dagen na je vertrek hadden we contact. Het ging “niet helemaal goed” met je broer. Een paar dagen later was het nog steeds hetzelfde, maar je appte wel je bekende woorden: “komt goed”, “Inshallah”, “als Allah het wil, als dat de wil van Allah is”.
Ik las dat “Inshallah” een uitdrukking van een verlangen is naar de toekomst. Het is een krachtige verbinding met wat er mogelijk is. In tijden van onzekerheid of verandering hebben we een verlangen naar controle of naar een richting. Het gaat niet alleen over dromen of hopen, maar over de diepgewortelde wens om vooruit te bewegen. Of het nu gaat om persoonlijke doelen, relaties of de wereld om ons heen, het verder kijken in de toekomst geeft ons de motivatie om voorbij het heden te kijken en actief vorm te geven aan wat komen gaat.
Niet lang daarna maakte je broer de overgang.
Ik werd geraakt door ons, korte, telefoongesprek. Je sprak je verdriet uit. Je was in rouw, diep in rouw. Zonder enige vorm van schaamte uitte je je verdriet. Ik was blij voor je, niet voor het overlijden van je broer, maar voor het verdriet dat je volledig kon toelaten. Hoe anders was dit bij mij, 30 jaar geleden, toen mijn broer overleed. Ik was helemaal niet geneigd om mijn emoties of verdriet te delen met anderen. Mijn verdriet verdween voor een periode diep in mijn lijf, ver weg van anderen en van mijzelf. Een paar jaar later heb ik dit verdriet opgezocht en ben er mee aan de slag gegaan. Om te ontdekken dat het niet alleen mijn emotionele druk verlichtte, maar het mij ook de kans gaf om mijn gevoelens beter te begrijpen en te verwerken.
In veel islamitische culturen speelt de gemeenschap een belangrijke rol in het rouwproces. Familie, vrienden en buren verzamelen zich vaak om de nabestaanden te steunen. In het Westen, waar de nadruk op individualisme ligt, zag ik tijdens mijn rouwproces ook een sterke angst om anderen te kwetsen. Mensen leken vaak niet goed te weten wat ze tegen mij moesten zeggen. Onzekerheid over wat behulpzaam is of juist niet, zorgde ervoor dat ze liever zwegen of afstand namen.
Komende week lopen we samen weer een rondje hard. In de Islam geldt dat na drie dagen de nabestaanden niet aan het verlies moeten worden blijven herinnerd. De dood ligt in de handen van Allah en is onomkeerbaar. Als Allah gewild heeft dat iemand overlijdt dan moet een mens niet blijven treuren. Ik zal met aandacht naar je luisteren als we schouder aan schouder de kilometers wegrennen. Ik bied je al mijn hulp om jouw emotionele druk te structureren en te verlichten. Ik kijk nieuwsgierig uit naar de lessen die ik kan leren uit jouw rijke cultuur.
—————–
Deze blog schrijf ik als post-hbo student “ritueel begeleiden”, bij het Moment in Houten. Een jaar waarin ik mij ga verdiepen in onderwerpen als symboliek, communicatie, ethiek en creativiteit. Deze blogs geven inzicht in mijn leerproces en helpen mij met de toepasbaarheid in mijn dagelijkse leven en werk.